سوال: هفته پیش احساس ناراحتی شدید در قلبم داشتم. ضربان قلبم به شدت بالا رفته بود، تنگی نفس گرفته بودم و حس میکردم دارم می‌میرم. به اورژانس مراجعه کردم. در انجا بعد از انجام نوار قلب و چند آزمایش، پزشکان به من گفتند مشکلی ندارم و بهتر است به متخصص اعصاب و روان مراجعه کنم. با سایت دکتر قاسمی همراه باشید.
آیا تا به حال برای شما یا افراد نزدیکتان چنین حالتی پیش آمده؟
اگر پاسختان مثبت است، توصیه می شود حتما مطلب زیر را بخوانید.
اختلال پانیک به حمله حاد و شدید اضطراب به همراه علائم فیزیکال (افزایش ضربان قلب، لرزش و تعریق، احساس خفگی، احساس کوتاه شدن تنفس، تهوع و ناراحتی شکمی، احساس مور مور شدن دستها، احساس سرگیجه یا منگی یا ضعف، احساس درد یا ناراحتی در قفسه سینه، ترس از دیوانه شدن یا از دست دادن کنترل، حس غیرواقعی بودن دنیای اطراف یا حس گسستگی از خود، ترس از مردن) گفته میشود. بین علائم فیزیکال ذکر شده، وجود چهار علامت برای تشخیص گذاری کافی است.
مدت زمان حمله پانیک حدود ۵ تا ۲۰ دقیقه است. البته افراد زیادی این زمان را طولانی تر ذکر میکنند که احتمالا به علت تاثیرات بعدی حمله پانیک است که آنها حس میکنند (اضطراب باقیمانده یا افزایش حس هوشیاری نسبت به حس‌های بدنی که پس از یک حمله پانیک ایجاد میشود.)
حملات و دوره های مجزای شدید از چند حمله در روز تا چند حمله در سال متفاوت است. این اختلال در حدود یک تا چهار درصد جمعیت افراد دیده میشود، در زنان شایع تر میباشد.
به صِرف وجود حمله پانیک، نمیتوان اختلال پانیک را مطرح نمود. مشخصات اختلال پانیک عبارتند از:
در فرم اختلال پانیک حملات غیر منتظره و عود کننده پانیک به شکل مکرر اتفاق میفتد.
فرد بیمار، دائما نگران این است که حمله دیگری به وقوع بپیوندد و یا نگران پیامدهای ضمنی حملات پانیک است. (مثل از دست دادن تسلط برخود، ابتلا به بیماری قلبی یا دیوانه شدن)
اختلال پانیک میتواند تظاهری از یک اختلال روانپزشکی زمینه‌ای باشد. مثلا در اختلال اضطراب اجتماعی؛ ترس از اینکه دیگران شاهد اضطراب فرد باشند، میتواند منجر به حمله پانیک شود. یا در یک فرد وسواسی ترس از آلوده شدن ناشی از دست زدن به اشیا، یا در فرد مبتلا به اختلال اضطراب منتشر، ترس از اتفاقات نامشخص میتواند سبب بروز حمله شود.
اختلال پانیک در کل یک اختلال مزمن است، اما سیر آن در هر بیمار و حتی در یک بیمار در زمانهای مختلف متفاوت است. در مواردی تکار حملات ممکن است باعث شود که افسردگی به نمای علامتی بیمار اضافه شود. گاهی ممکن است بیمار برای رفع علائم به مصرف الکل یا مواد رو آورد. اما در مجموع در صورت مراجعه به روانپزشک و شروع درمان، پاسخ به درمان خوب است. سی تا چهل درصد بیماران پس از درمان کاملا بی علامت می‌شوند و حدود پنجاه درصد علائم مختصر باقی می‌ماند که تاثیر چندانی بر زندگی شان نمی‌گذارد.
برخی مواردی که سبب شعله ور شدن و بروز حمله پانیک میشود:
- کافئین
- استرس و نگرانی های ذهنی در مورد سلامتی و بیمار نشدن
- افکار منفی
- مسائل اقتصادی و نگرانی در مورد درامد ، پس انداز و پول ناکافی
- مشکلات در زمینه روابط بین فردی
- حذف کردن یک وعده غذایی: به دلیل اینکه سبب کاهش قند خون میشود.
برخی داروها مثل داروهای ضد سرفه، یا داروهای کنترل بارداری
عوامل فردی (personal): تشخیص این موارد کمی سخت تر است. اما یک درمانگر متخصص در شناسایی اینها میتواند به بیمار کمک کند. مواردی مثل بوی خاص، مکان یا یک آهنگ خاص میتواند شروع کننده حمله پانیک باشد. در واقع این موارد (بو، مکان، صدا یا آهنگ...) به شکل خوداگاه یا ناخودگاه یادآور یک خاطره یا حادثه تروماتیک می‌شوند. شناخت این موارد وقت گیر، اما مهم هستند.
درمان: شامل درمان دارویی و رواندرمانی (شناختی رفتاری) میباشد.
داروهای مختلفی در درمان این اختلال پانیک تایید شده‌اند که توسط روانپزشک میتواند تجویز شود. نکته مهم این است که اگر شما مبتلا به اختلال پانیک هستید و به یک دارو پاسخ مناسب نداده اید، باید دارویی از طبقه دارویی دیگری برایتان تحویز شود.
همچنین مهم است از نظر اختلالات دیگر روانپزشکی که میتوانند همراه با پانیک دیده شوند، ارزیابی شوید.
برخی اختلالات طبی نیز میتوانند با حملات پانیک همراه باشند از جمله بیماریهای تیرویید، پاراتیرویید، مصرف یا ترک مواد، اختلالات تشنجی ...
به همین منظور ارزیابی بیماریهای جسمی نیز اقدام مهمی در تشخیص و درمان به حساب می‌آید.