تعریف:
نوعی اختلال جنسی مردان که با معیارهای زیر مشخص می شود:
انزالی که معمولا قبل از دخول یا حدود یک دقیقه پس از دخول، رخ میدهد.
ناتوانی برای به تاخیر انداختن انزال در بیشتر موارد دخول
پیامدهای منفی مثل حس ناکامی و نگرانی و یا اجتناب از صمیمیت جنسی
این اختلال با شیوع حدود ۱۵٪ تا ۲۵٪ شایع ترین شکایت جنسی گزارش شده در مردان کمتر از ۶۰ سال است.
تفاوت با اختلال کارکرد نعوظ:
در اختلال کارکردنعوظی ، فعالیت خواسته شده( دخول واژنی و انجام نزدیکی جنسی) نمی تواند انجام شود. اما در زودانزالی ؛کارکرد_جنسی( انزال و ارگاسم) محفوظ است ، اما قبل از اینکه فرد بخواهد ؛اتفاق می افتد. این افراد انزالی دارند که اغلب همراه با احساسات ارگاسمی لذت بخش است، اما در مورد اختلال کارکرد نعوظ چنین چیزی وجود ندارد.
در واقع معنای واقعی زود انزالی ، مشکل در تنظیم وقت است،یعنی زمان انزال بسیار سریع یا زودرس می باشد.
زود انزالی شبه زودرس یا کاذب:
بعضی مواقع فرد با اینکه زمان انزال طبیعی ۳تا۶ دقیقه دارند،از زودانزالی شکایت دارند.این مردها دچار اشتغال فکری ناشی از یک احساس ذهنی مبنی بر کوتاه بودن انزال هستند و درک اشتباهی از زود انزالی دارند.
گاهی موقعیتهایی وجود دارد که منجر به برانگیختگی جنسی نامتناسب می شود مثل:
پرهیز از انجام رابطه جنسی به مدت طولانی
تهییج جنسی زیاد
داشتن رابطه جنسی با پارتنر جدید
مسئله مهم در مورد زود انزالی پیامدهای روانی اجتماعی و تاثیر آن بر خود بیمار و پارتنر او و رابطه آنها میباشد. مردان مبتلا به زود انزالی در مقایسه با مردان غیر مبتلا نمرات پایین تری در اعتماد به نفس و عزت نفس دارند و بسیاری از آنان سطح بالایی از اضطراب را همزمان با موقعیت های جنسی یا صمیمانه با پارتنر خود دارند.
انواع زود انزالی : از نقطه نظر سبب شناسی زود انزالی به دو گروه تقسیم می شود:
فرم مادام العمر یا اولیه :این نوع با اولین فعالیت های جنسی بروز می کند و در سراسر زندگی ، در تمام فعالیت های جنسی ادامه می یابد.این نوع بیشتر یک وضعیت نوروبیولوژیک می باشد تا یک وضعیت روان شناختی.
برخی مطالعات نشان داده اند که ژنتیک تاثیر متوسط بر زودانزالی دارد ، در حالیکه در انزال تاخیری نقشی ندارد.
فرم اکتسابی یا ثانویه: این مردان زندگی جنسی طبیعی در زمینه انزال و نعوظ دارند، اما در یک دوره از زندگی به دلایلی، زودانزالی را تجربه می کنند.
این عوامل شامل موارد زیر می باشند:
عوامل هورمونی مثل هیپرتیروئیدی یا سطوح پایین پرولاکتین
عوامل اروآندرولوژی مثل کژکاری نعوظی، یا ناهنجاریها یا بیماریهای سیستم تناسلی( مثلا پروستاتیت مزمن)
ابتلای همزمان کژکاری نعوظی و زودانزالی پدیده غیر معمولی نیست.گاهی اوقات فردی که میداند سختی آلت تناسلی در حین مقاربت جنسی شروع به کاهش میکند؛ تلاش میکند قبل از این رخداد( از بین رفتن سفتی و نعوظ) ، انزال اتفاق بیفتد و به همین علت مقاربت سریع خاتمه پیدا میکند. با ادامه این الگوی رفتاری ممکن است زودانزالی فرد ،تظاهر اصلی #کژکاری_نعوظی شود، در حالیکه از هر دو مشکل رنج می برد.
عوامل نورونی( عصب زاد):برخی مطالعات نشان داده است که در مردان مبتلا به #زودانزالی افزایش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک وجود دارد.
افزایش فعالیت سمپاتیک سبب افزایش ترشح آدرنالین / نورآدرنالین شده که این افزایش غلظت باعث اتمام زودرس نعوظ می گردد.
عوامل روانشناختی:
برخی معتقدند زودانزالی تظاهر بدنیِ تعارضات روانشناختی است. یعنی تعارضاتی در سطح ناخودآگاه وجود دارد که به شکل علائم دستگاه تناسلی( از جمله به شکل زودانزالی) خود را نشان میدهد.
برخی نیز معتقدند این مساله مربوط به فقدان آگاهی حسی است، به این معنی که مردانی که آگاهی کمی نسبت به علائم برانگیختگی دارند، بدون آگاهی از مراحل میانی، با میزان برانگیختگی کمتری به سمت انزال می روند.
سایر علل زودانزالی عبارت است از:
عوامل شناختی_ عاطفی: بعضی باورهای غلط با #زود_انزالی ارتباط دارند. بسیاری از مواقع اشتغال ذهنی با افکار مربوط به کنترل انزال، حفظ نعوظ و رضایتمندی همسر وجود دارد و سبب احساسات و عواطف منفی می گردد و این مساله نقش مهمی در تداوم #کژکاری_جنسی ایفا میکند.
اضطراب: مطالعات نشان میدهد اختلال اضطراب منتشر، اضطراب اجتماعی و اضطراب جنسی با زود انزالی همراهی دارند.
همچنین بروز مشکل زودانزالی ، خود سبب اضطراب شده و این اضطراب سبب تداوم زود انزالی می گردد.
درمان زود انزالی :
جهت انجام درمان مناسب در ابتدا بایستی فرد مورد مصاحبه قرار گرفته و در مورد تاریخچه جنسی او پرسش شود.نکات مورد توجه در تاریخچه جنسی شامل:
تعیین دوره نهفتگی دخول( مدت زمان دخول تاقبل از بروز انزال)
تعیین شرایطی که اولین بار در آن موقعیت، زود انزالی رخ داده است
افکار و هیجانات و باورهای فرد؛ قبل از مواجهه جنسی و درطی آن و پس از آن
دسترسی زوجین به زمان و فضای خصوصی
همچنین در ادامه بررسی ، بایستی معاینه جسمی( ناحیه تناسلی) جهت ارزیابی هرگونه ناهنجاری آلت تناسلی یا بیماریهای پروستات صورت بگیرد و آزمایشات احتمالی درخواست شود.
بهترین درمان ؛ درمان ترکیبی( دارویی + سکس درمانی) میباشد.
درمان استاندارد و تائید شده برای اختلالات جنسی، که به مدت چندین دهه به شکل گسترده در تمام دنیا استفاده می شود؛ سکس درمانی ( درمان روان_جنسی) می باشد. بیشتر مطالعات، درمان ترکیبی ( دارو و سکس_درمانی توام) را در جهت حصول به نتیجه بهتر، توصیه می کنند.
در هر درمان موثر ؛ بایستی به نکات زیر توجه شود:
در نظر گرفتن همه گزینه های درمانیِ در دسترس(دارویی و روان شناختی) در زمان مناسب
در نظر گرفتن نیازهای همسر و انتظارات او:
در یک مطالعه مشخص شد عدم رضایتمندی مرد به صورت قوی با عدم رضایتی که آنها به همسر خود نسبت می دادند، مرتبط بود.به عبارتی سطح عدم رضایت همسر(زن) با سطح عدم رضایت و آشفتگی خود مرد مرتبط است.
ارزیابی های مکرر پیامدهای درمانی جهت تغییر روش درمان، زمانیکه انتظارات درمانی فرد در یک دوره زمانی منطقی حاصل نشده باشد.
مفهوم کلی سکس درمانی ، شامل آموزش به مرد است تا وی احساسات بدنی خود را قبل از خروج منی شناسایی کرده و به آنها پاسخ بدهد. در واقع مرد باید علائم هشداردهنده ابتدایی را بشناسد و سپس با تمرین های رفتاری مثل تکنیک فشردن یا تکنیک توقف شروع فرآیند انزال خود را آگاهانه به تعویق بیندازد.
گاهی شناسایی باورهای ناکارآمد و مداخلات شناختی می تواند تمرین های رفتاری را تکمیل کند. مثل این باور غلط که فعالیت جنسی مرد باید ۲۰ دقیقه طول بکشد تا زن به ارگاسم برسد.
در شرایطی که مشکل رابطه ای بین زوجین وجود دارد، مداخلات مربوط به زوج درمانی باید صورت بگیرد.
درمان دارویی:اصلی ترین دارویی هایی که در این اختلال استفاده می شوند، آنهایی هستند که خاصیت مهار بازجذب سروتونین را دارند.
سروتونین یک ناقل عصبی_شیمایی در ساختمان مغز میباشد که در فرایند انزال نیز نقش دارد.
مصرف کلومی پیرامین ۴ تا ۶ ساعت قبل از مقاربت برای درمان زودانزالی به کار می رود
مصرف داروهای " مهار کننده بازجذب سروتونین " مثل پاروکستین، فلوکستین،سرترالین و سیتالو پرام در درمان این اختلال موثر شناخته شدند.
ثابت شده، مصرف ۲۰ میلی گرم پاروکستین روزانه، می تواند سبب افزایش ۸ برابری در طول دوره نهفتگی( مدت زمان دخول تا قبل از بروز انزال) گردد.
مصرف این داروها می تواند به دوشکل باشد:
مصرف روزانه
مصرف هنگام ضرورت
در حال حاضر داروی داپوکستین از دسته داروهای مهار کننده بازجذب سروتونین، برای درمان زود انزالی در بسیاری از کشورهای دنیا تائیید شده است و نحوه مصرف آن یک تا یک و نیم ساعت قبل از مقاربت می باشد.
داروهای موضعی شامل بی حس کننده های موضعی که ۱۰ تا ۲۰ دقیقه قبل از مقاربت جنسی استفاده میشوند، داروهایی مقرون به صرفه بوده و عوارض دارویی کمی دارند.
داروهای مهار کننده فسفودی استراز مثل سیلدنافیل و تادالافیل در مواردی که زود انزالی به همراه اختلال کارکرد نعوظ وجود دارد ، میتواند تجویز شود.
توجه شود که این گروه دارویی در بیماران دارای مشکلات قلبی منع مصرف داشته و باید حتما تحت نظر پزشک تجویز شود.
سایر درمانها:
روشهای جراحی در مواردیکه که مشکلات ساختمانی آلت تناسلی وجود دارد(مثلا کوچکی فرنولوم) کاربرد دارند.
روش خودتزریقی داخل اجسام غاری نیز در مواردی که #زودانزالی به شکل غالب وجود دارد، یا موارد مقاوم به درمان میتواند جزو گزینه های درمانی باشد.