قبل از تعریف اختلال دوقطبی بهتر است ابتدا به معنی خلق بپردازیم.
خلق به معنای حال و هوای احساسی پایدار میباشد که به شکل درونی تجربه میشود و بر رفتار فرد و درک او از جهان تاثیر دارد. خُلق می تواند طبیعی یا افسرده و یا خلق بالا باشد.ما معمولا در طی روز ممکن است طیف وسیعی از حالات خُلقی را تجربه کنیم، اما معمولا بر حالات خلقی خود که واکنشی نسبت به اتفاقات پیرامون ماست، تسلط داریم.
اختلالات_خلقی گروهی از اختلالات می باشند که مشخصه بارز آنها این است که در فرد احساس تسلط از بین رفته و فرد و اطرافیان او متحمل رنج زیادی می گردند.
اختلال_دوقطبی نوعی از اختلال_خلقی است که در آن دوره هایی از افسردگی و شیدایی( مانیا) دیده می شود. این بیماری، یک اختلال جدی روانپزشکی است که در صورت عدم درمان می تواند منجر به رفتارهای خطرناک، ارتباطات آسیب زننده و تمایلات خودکشی گردد.
یک اپیزود( دوره) بیماری می تواند به طور ناگهانی ظرف یک تا دو روز؛ یا به صورت تدریجی ظرف چندین روز و حتی چند هفته رخ دهد . در هر اپیزود بیماری نه تنها خُلق ، بلکه خواب، انرژی، تفکر و رفتار فرد بیمار دستخوش تغییر میگردد.
اختلال دوقطبی به طور کلی شامل دو نوع تیپ یک I و تیپ دوII میباشد. در فرم تیپ II شدت علائم خفیف تر بوده و معمولا اختلال عملکرد بارز نمی باشد.
دوره افسردگی که حداقل دو هفته طول می کشد شامل علائم زیر میباشد:
خلق افسرده
فقدان انرژی( به شکل بی حوصله بودن، احساس کسالت و خستگی بروز میکند)
تغییر در اشتها و وزن
تغییر در خواب
احساس گناه
مشکل در فکر کردن و تصمیم گیری
افکار عود کننده درمورد مرگ و خودکشی
علائم دوره شیدایی(مانیا) که حداقل یک هفته طول میکشد شامل:
خلق بالا یا تحریک پذیر
کاهش نیاز به خواب
افزایش فعالیت های جسمی و ذهنی( افزایش انرژی)
حواس پرتی
اعتماد به نفس بالا
انجام مفرط رفتارهای خوشایند( مثل سکس؛ خرید کردن)
برای تشخیص دوقطبی بیماری، فرد حداقل بایستی یک بار اپیزود شیدایی( مانیا) را تجربه کرده باشد.
هیچ تست یا روش آزمایشگاهی برای تشخیص این اختلال وجود ندارد و تشخیص تنها بر مبنای مصاحبه بالینی و توسط روانپزشک گذاشته می شود.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا هستند؟
در آمریکا حدود ۱۰ میلیون نفر به این اختلال مبتلا هستند. شیوع آن در تمام جوامع حدود ۱/۲ ٪ بوده و در زنان و مردان به نسبت مساوی دیده می شود.همچنین در تمام نژادها و در هر سطح اقتصادی_اجتماعی دیده می شود.
این اختلال در سنین انتهای نوجوانی و در بالغین جوان شایع تر است، اما حتی در کودکان نیز میتواند دیده شود.
علت : مطالعات از مدتها قبل، ارثی بودن #اختلالات_خلقی را ثابت کرده اند.سابقه خانوادگی، خطر ابتلا را افزایش میدهد.
عوامل محیطی مثل استرس نیز در شروع و نیز عود علائم تاثیر دارند.
آیا اختلال دوقطبی قابل پیشگیری است؟
از انجاییکه که بیماری قابل پیشگیری نمی باشد،تشخیص زودرس علائم هشدارو مراجعه منظم به روانپزشک و درمان به موقع از شدت یافتن بیماری، می کاهد.
درمان: بهترین روش درمان، درمان دارویی است.هدف از درمان تثبیت( متعادل کردن) خُلق می باشد. معمولا درمان به شکل ترکیبی ( استفاده از دو یا سه دارو) شروع می شود.
از چهار دسته دارویی در درمان بیشتر استفاده میشود:
تثبیت کننده های خُلق
داروهای ضد سایکوز
داروهای ضد افسردگی
بنزودیازپین ها
قطع درمان به شکل زودرس، سبب بازگشت بیماری ظرف حداکثر یک سال می گردد.