احتمالا تا به حال این سؤال به ذهنتان رسیده که چرا برخی افراد در برخورد با عوامل استرس‌زا انعطاف پذیري خاصی دارند و خم به ابرو نمی‌آورند ولی بعضی‌هاي دیگر براي مقابله با چنین عواملی مشکل دارند؟ با سایت دکتر قاسمی همراه باشید.
مخصوصاً در روزهای اخیر که این شرایط برای ما ایرانی‌ها بوجود آمده است، ترس و وحشت ابتلاء به ویروس کرونا همه جای این مرز و بوم به چشم می‌خورد، می‌بینیم بعضی از افراد در این شرایط بسیار مسئله مدار برخورد می‌کنند و سازگاری بیشتری دارند.
در واقع این قدرت از درون خود ما سرچشمه می‌گیرد و با یکی از ویژگی‌هاي مهم روانی به نام تاب‌آوري ارتباط پیدا میکند.
تاب‌آوري در مورد کسانی بکار می‌رود که در معرض خطر قرار می‌گیرند ولی دچار اختلال نمی‌شوند. از این رو شاید بتوان نتیجه‌گیري کرد که مواجه شدن با خطر شرط لازم براي آسیب‌پذیري هست اما شرط کافی نیست.
در سال‌هاي اخیر روانشناسی مثبت‌گرا مورد توجه روان شناسان قرار گرفته که به جاي پرداختن به نابهنجاري‌ها و اختلال‌ها، بر توجه بیشتر به توانمندي‌ها و استعدادهاي انسان تأکید دارد. این رویکرد مثبت‌گرا هدف نهایی خود را شناسایی شیوه‌هایی میداند که بهزیستی و شادکامی انسان را به دنبال دارد. از این رو، عواملی که سبب سازگاري هر چه بیشتر آدمی با نیازها و تهدیدهاي زندگی شوند؛ بنیادي‌ترین عامل‌هاي مورد پژوهش در این رویکرد از روانشناسی هستند.
تاب‌آوري در واقع ظرفیتی براي مقاومت در برابر استرس و فاجعه است. روانشناسان همیشه سعی کرده‌اند که این قابلیت انسان را براي سازگاري و غلبه بر خطر و سختی‌ها افزایش دهند. افراد و جوامع میتوانند حتی پس از مصیبت‌هاي ویرانگر به بازسازي زندگی خود بپردازند. تاب‌آور بودن به این معنا نیست که از این طریق بتوانید زندگی بدون تجربه استرس و درد را داشته باشید. مردم پس از گرفتار شدن در مشکلات و از دست دادن‌ها به احساس غم، اندوه و طیف وسیعی از احساسات دیگر میرسند. مسیر دستیابی به انعطاف پذیري از طریق کار و توجه بر روي اثرات استرس و وقایع دردناك ایجاد میشود.
ارتقاء تاب آوري منجر به رشد افراد در به دست آوردن تفکر و مهارت‌هاي خود مدیریتی بهتر و دانش بیشتر میشود. همچنین تاب آوري با روابط حمایتی والدین، همسالان و دیگران و همچنین با باورهاي فرهنگی و سنتی به افراد براي مقابله با ضربه‌هاي غیر قابل اجتناب زندگی کمک میکند و آن را میتوانید در سراسر دوره‌ي زندگی توسعه دهید.
تاب آوری آموختنی است.
- نکته‌اي که باید به آن توجه کرد این است که تاب آوري قابلیت تطابق انسان در مواجهه با بلایا یا فشارهاي جانکاه، غلبه یافتن و حتی تقویت شدن با آن تجارب اطلاق میشود، اما این خصیصه در کنار توانایی‌هاي درونی شخص و مهارت‌هاي اجتماعی او و همچنین در تعامل با محیط تقویت میشود و توسعه می‌یابد و به عنوان یک ویژگی مثبت متبلور میشود.
برخی افراد به طور طبیعی داراي ویژگی تاب آوری هستند، اما خبر خوب این است که این ویژگی در انحصار عده‌اي معدود نیست و به نظر متخصصان، سایر افراد نیز قادرند تاب آوري را بیاموزند و آن را ارتقاء دهند.
♦️چگونه با توجه به شرایط حاکم در کشورمان و وجود خبرهای ضدو نقیض در مورد ویروس کرونا چگونه تاب آورانه عمل کنیم:
آگاهانه و هشیارانه عمل کنیم، به جای سرزنش کردن و مقصریابی خود را مسئول سلامت خود و اطرافیانمان بدانیم و بدنبال راه‌حل‌های فعلی برای پیشگیری باشیم، اجازه ندهیم احساسات و هیجان‌هاي منفی بر ما غلبه کند، بنابراین مدیریت هیجان‌هاي منفی می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.
از سوي دیگر ما به عنوان یک فرد بزرگسال، بالخص اگر والدیم، قهرمان کودکانمان هستیم و در نتیجه تسلط بر خود و کنترل هیجانات منفی بر محیط و روحیه اطرافیانمان تأثیر مثبتی می‌گذارد. قطعاً ما می‌دانیم که نمی‌توانیم از بسیاري مشکلات اجتناب کنیم، بعضی عوامل از کنترل ما خارج است ولی می‌توانیم در برابر آنها منعطف باشیم. به جای نگرانی کردن اقدامات و توصیه های بهداشتی را بطور کامل انجام دهیم.مراوداتمان را به حداقل ممکن برسانیم و به جای شکایت کردن محیط خانه را به فضای دلچسبی برای خود و خانواده مان تبدیل کنیم. اوقاتی با کیفیتی را برای خود و فرزندانمان فراهم آوریم مثلاً زمانی را به بازی با بچه‌ها و رسیدگی به آمورشان اختصاص دهیم، تایمی راهمگی با هم فیلم ببینیم. از این زمان برای رسیدگی به کارهای عقب‌مانده استفاده کنیم. به جای اینکه تمام مدت خود را صرف چک کردن اخبار در فضای مجازی کنیم و بیشتر مشوش و نگران شویم، با فامیل و دوستانمان به صورت تصویری ارتباط برقرار کنیم. استفاده از تکنیک‌های یوگا و مدیتیشن و توجه آگاهی بسیار کمک کننده است.
وقتی بحران پدیدار میشود، افراد تاب آور قادرند با استفاده از فنون حل مسئله، خلاقانه به راه‌حل‌هاي امن و مطمئن برسند. در حالی که سایر افراد در این موقعیت هاي سخت دچار استرس زیاد می‌شوند و نمی‌توانند را ه حل مناسب و مفیدي انتخاب کنند.
♦️ویژگی هاي اصلی افراد تاب‌آور از
دیدگاه روانشناسی:
احساس ارزشمندي پذیرفتن خود به عنوان فردي ارزشمند و احترام قائل شدن براي خود و توانایی هایشان. بی‌قید و شرط دوست داشتن و سعی در شناخت نقاط مثبت خود و پرورش دادن آنها و از طرف دیگر شناخت نقاط ضعف خود و کتمان نکردن آنها. علاوه بر آن سعی می‌کنند که این نارسایی ها را با واقع‌بینی بر طرف کرده و در غیر این صورت با این ویژگی‌ها کنار می‌آیند.
مهارت حل مسئله دارند،این افراد در مقابل شرایط مختلف انعطاف‌پذیر می‌باشند وهمچنین توانایی ویژه‌اي در تجزیه و تحلیل واقع بینانه مشکلات شخصی و پیدا کردن راه حل های فوری را دارا هستند.
کفایت اجتماعی این دسته از افراد مهارت‌هاي ارتباط با دیگران را خیلی خوب آموخته‌اند. آنها میتوانند در شرایط سخت هم شوخ طبعی خودشان را حفظ کنند، میتوانند با دیگران صمیمی شوند و درمواقع بحرانی از حمایت اجتماعی دیگران بهره ببرند؛ ضمن اینکه این گونه آدم ها می توانند سنگ صبور خوبی باشند، وقتی برایشان حرف می‌زنید خوب گوش می‌دهند و خودشان را جاي شما می‌گذارند.
افراد تاب‌آور شبکۀ حمایتی و عاطفی محکمی دارند. چنین ارتباطاتی به آنها کمک میکند، دربارة نگرانی‌ها و چالش‌هاي خود با کسی صحبت کنند، از مشورت، همدلی و همراهی آنها بهره‌مند شوند، راه حل‌هاي جدید را کشف کنند. افراد تاب آور شبکۀ حمایتی و عاطفی محکمی دارند. منابع حمایتی یکی از اجزاي مهم تاب آوري است.
بنابراین افراد تاب آور هر زمان که ضرورت ایجاب کند، از این منابع درخواست کمک می‌کنند. منابع حمایتی تخصصی شامل روانشناسان و مشاوران متخصص، کتاب‌هاي خودیاري، مطالعۀ زندگی‌نامه‌هاي افراد مهم و دیگر منابع حمایتی شامل دوستان، افرادخانواده می‌باشد. خوش بینی اعتقاد راسخ به اینکه آینده می‌تواند بهتر باشد، احساس امید و هدفمندي و باور به اینکه میتوانند زندگی و آینده خود را کنترل کنند و موانع احتمالی نمی‌تواند آنها را متوقف سازد. به هنگام وجود مشکل آرامش خود را بازیابید.
یافتن معنایی مثبت در زندگی خود با وجود وقایع دشوار و مشکلات ،در زندگی خود معنا و هدف داشته باشید. افرادي که در زندگی هدف مشخصی ندارند و معناي مهمی براي زندگی خود نیافته اند، با هر سختی و مشکلی، از هم می‌پاشند و انگیزه خود را از دست می‌دهند.
مهارت هاي سالم براي مقابله با مشکلات را بیاموزید. اگرمقابله‌هاي مسئله مدار و هیجان مدار سالم را بیاموزید به هنگام مواجهه با مشکلات زندگی، مخزن غنی و پرمحتوایی از راهکارهاي مفید دارید که بر حسب اوضاع می توانید از آنها استفاده کنید.