دکتر مهدی قاسمی
روانپزشک و رواندرمانگر
خشونت عاملِ ایجاد خشونت
بزرگ‌ترهای خشن و پرخاشگر
رفتارهای خشونت‌آمیز و پرخاشگرانه می‌توانند در کودک هم ایجاد شوند و یا تشدید گردند. کافی است با کودکی به شیوه‌ی غیرمنطقی و مستبدانه رفتار کنید؛ مرتب به او امر و نهی کنید و او را ناعادلانه و یا به سختی تنبیه کنید.
اما حتی اگر تلاش‌های کودک مثلاً: داشتن یک رفتار مطلوب و مثبت یا نشان ندادن یک رفتار نامطلوب، از چشم والدین دور بماند یا مورد تشویق آن‌ها واقع نشود، ممکن است کودک در پاسخ به این بی‌توجهی، رفتار خشنی از خود نشان دهد. اشکال افراطی و غیرعادی ارتباط در خانواده اغلب به رفتارهای غیرعادی و افراطی نیز منجر می‌شوند.
مشاهده خشونت می‌تواند باعث بروز خشونت شود. والدین الگوی فرزندان خود هستند. وقتی والدین مرتکب خشونت و پرخاشگری می‌شوند، یک خشونت دائمی در فرزندشان شکل می‌گیرد.
خشونت‌های کلامی
تنبیه بدنی اساساً نگران‌کننده است. اما فقط یک سیلی نیست که روی کودک تأثیر می‌گذارد، بلکه نگرش اصلی والدین نسبت به اعمال زور و خشونت هم بر روی کودک به شدت تأثیر می‌گذارد و هر چه این حالت زودتر اتفاق بیفتد تأثیر بیشتر و پایدارتری دارد. ثابت شده است کودکانی که به کرّات شاهد خشونت و اعمال زور والدین خویش هستند، خودشان هم به رفتارهای خشن گرایش پیدا می‌کنند.
از سوی دیگر والدین می‌توانند بدون داشتن رفتارهای خشونت‌آمیز برای فرزند خود الگو و سرمشق مثبتی باشند.
به نوع حرف زدن خود با کودک توجه کنید؛ آیا در سخنان شما خشونت وجود دارد؟ آیا در کلامتان از چیزهایی مثل تهدید، حملات زبانی، سرزنش و توبیخ نابجا، تحقیر و تمسخر پرهیز می‌کنید یا خیر؟ یک بار به عبارات و اصطلاحات زیر خوب بیندیشید:
«همیشه همه چیز را برای خودت می‌خواهی؟»
«دروغ می‌گویی، این نمی‌تواند حقیقت داشته باشد!»
«شما دو تا، یک کمی با هم بهتر صحبت کنید، این قدر داد و بیداد نکنید!»
«حواست باشد که چه کار می‌کنی ها!»
«همه‌ی این‌ها فقط مال تو نیست ها!» و…
آیا در این عبارت‌ها خشونت، تهدید یا تحقیر نهفته‌ای وجود ندارد؟
بنابراین بزرگ‌ترها باید از به کار بردن جمله‌هایی که با «همیشه یا هرگز» همراهند، بپرهیزید و سعی کنید نه فرزند و نه همسرتان را تحقیر کنید و برنجانید. با آرامش به دیگران گوش کنید و بگذارید آن‌ها هم نظر خود را بگویند. از کلمه‌ی جادویی «لطفاً» استفاده کنید و اگر لحن صحبت فرزندتان حالت دعوا دارد، نحوه درست صحبت کردن را با او تمرین کنید.
آیا به عنوان والدین توجه داریم که لحن صدای ما حالت امری و دستوری نداشته باشد؟
آیا نظرات و پیشنهادات ما به نفر مقابل فرصت می‌دهد تا او هم نظرش را بگوید و بتواند تصمیم بگیرد؟
آیا گفت‌‌وگوی ما به نحوی هست که بتوانیم با هم کار مشترکی انجام دهیم، یا این گفت‌‌وگو بین ما فاصله می‌اندازد؟
آیا ما هم برای گوش کردن به دیگران آماده‌ایم؟