خودکشی یک موقعیت ویرانگر برای افراد خانواده فرد متوفی محسوب میشود. اعضا خانواده و دوستان فردی که توسط خودکشی از دنیا رفته، همیشه در یک حالت سرگردانی و آشفتگی در این باره که چرا فرد مورد علاقه شان دست به چنین کاری زده و اینگونه به زندگی اش خاتمه داده، به سر خواهند برد.
واقعیت این است که هیچ دلیل واحدی برای انجام خودکشی وجود ندارد. محققان معتقدند خودکشی زمانی رخ میدهد که وضعیت سلامت روان و استرس ها به نقطه‌ای می‌رسند که در فرد احساس نا امیدی ایجاد میکنند.
تخمین زده می شود 90% کسانی که به علت خودکشی فوت کرده اند، یک تشخیص اختلال روانپزشکی داشته‌اند که در این بین بیشترین آنها افسردگی در زمان مرگ بوده است.
در یک سری مطالب مرتبط، قصد داریم به این مشکل بپردازیم. اگر شما در بین دوستان و آشنایان خود، چنین تجربه تلخی دارید یا سوالی در این زمینه دارید، خوشحال میشویم که با مطرح کردن آن به غنای مطالب در این زمینه کمک کنید.
افراد با مشکلات جدی در سلامت روان، استرس طول کشیده، یا کسانی که در کودکی مورد سوء استفاده یا بی توجهی قرار گرفته‌اند، بیشتر احتمال دارد که به علت خودکشی بمیرند.
برخی محققان شروع به تحقیقات بیشتر در مراحل ابتدایی زندگی کردند تا ببینند آیا موقعیت خاصی در زمان جنینی و یا هنگام تولد، ممکن است باعث افزایش ریسک خودکشی در آینده شود؟
در یک مطالعه مرورگر سیستماتیک حاصل از بررسی ۴۲ مطالعه جداگانه، مشاهده شد که فاکتورهایی از بارداری و دوره نوزادی، با اقدام به خودکشی یا افکار خودکشی در آینده؛ ارتباط دارد.
چندین عامل محیطی در این زمینه عبارتند از:
بچه هایی که از مادران کم سن و نوجوان، متولد می‌شوند، 80% احتمال دارد بعدها به دلیل خودکشی بمیرند (در مقایسه با بچه‌هایی که سن مادرشان در زمان تولد آنها، بیشتر بوده است)
بچه های چهارم به بعد خانواده، ریسک بیشتری از نظر خودکشی، نسبت به بچه های اول دارند. افرادی که والدین آنها، سطح تحصیلات کمتری دارند، در معرض ریسک بیشتری هستند. بچه هایی که زمان تولد وزن کمتری داشتند.
- مواردی که ارتباطی با افزایش ریسک خودکشی نداشته‌اند:
سن پدر
تولد زودرس
تولد از طریق سزارین
سیگار کشیدن مادر در زمان بارداری
نکته بسیار مهم که باید به آن توجه کنید این است که در مطالعات تجزیه و تحلیلی، "همبستگی" با "علت" فرق دارد. به عبارت دیگر: فقط به دلیل اینکه دو چیز به هم مرتبط هستند، این معنی را نمیدهد که یکی، علت دیگری است
مثلا فردی که الکل می‌نوشد، بیشتر احتمال دارد سیگار هم بکشد (این یک ارتباط است). اما کسی که الکل می نوشد، لزوما سیگار نمیکشد.
شواهد نشان داده سیگار سبب سرطان ریه میشود. (این یک علت است)
در مورد موقعیت های ابتدای زندگی که به ریسک خودکشی مربوط می شود، (موارد ذکر شده) در حال حاضر یک نوع "ارتباط" وجود دارد. اما مطمئنا" شناسایی شرایط دوره بارداری و ابتدای زندگی که پیش بینی کننده ریسک خودکشی است، می تواند به جامعه و ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی کمک کند تا برنامه های پیشگیری برای کسانیکه در معرض این ریسک بالا هستند را، ارائه دهند.
یکی از مسائل چالش برانگیز در افرادی که از خودکشی، نجات پیدا میکنند، اقدام مکرر به انجام آن است. همانطور که در بخش اول مقاله ذکر شد، در ۹۰٪ موارد خودکشی به علت وجود یک اختلال روانپزشکی زمینه‌ای رخ میدهد. طبیعی است تا زمانی که علت اصلی وجود داشته باشد، تمایل به خودکشی نیز وجود خواهد داشت.
البته در مطالعات مشخص شده که تمایل به خودکشی در برخی خانواده‌ها به شکل وراثتی وجود دارد. امروزه برخی ژنهای مسئول تمایل به خودکشی شناخته شده‌اند. اما مطمئنا" این بدان معنا نیست که صِرف وجود یک یا چند ژن سبب خودکشی میشود. در بسیاری از اختلالات روانپزشکی ژنهای مربوطه شناسایی شده‌اند، اما تمامی این ژنها زمانی فرصت بروز پیدا می کنند که شرایط محیطی فراهم باشند.
مهمترین اقدام در پیشگیری از انجام خودکشی مجدد، شناسایی عوامل زمینه ساز آن است.مثلا درمان به موقع اختلال افسردگی، اختلال اضطرابی، سوء مصرف مواد یا الکل از اقدام مجدد خودکشی پیشگیری خواهد نمود.
توجه داشته باشید که اقدام مکرر خودکشی، احتمال موفق بودن آن را افزایش میدهد. به عبارتی یکی از ریسک فاکتورهای خودکشی موفق (به معنی خودکشی منجر به فوت) تلاش قبلی برای انجام خودکشی است.
این مسئله از این نظر حائز اهمیت است که در بسیاری از موارد، اطرافیان فرد مبتلا، اقدامهای مکرر وی را به حساب خودنمایی گذاشته و آن را اقدام نمایشی محسوب می کنند! که باور غلطی است.
- برخی دیگر از مهم ترین ریسک فاکتورهایی که منجر به خودکشی موفق میشود:
سن بالاتر
جنس مذکر
سوء مصرف مواد
سواستفاده فیزیکی یا جنسی در دوره کودکی
احساس نا امیدی و درماندگی
نکته حائز اهمیت آن است که بدانیم خودکشی در اثر مجموع فاکتورهای فردی (مثلا ژنتیک مثبت، وجود اختلالات روانپزشکی)؛ مشکلات ارتباطی و نیز آسیبهای اجتماعی بوجود می آید. پس در پیشگیری و درمان به موقع آن توجه به هر سه عامل زمینه ساز ضروری است.