واقعیت های رشد نوجوان
بهتدریج که نوجوانان از والدین خود جدا و مستقل میشوند، پی میبرند که چه کسی هستند و وظیفه آنان چیست؛ آنان هویت خود را تعریف میکنند.
برای نوجوانانی که در پی یافتن هویت خویش هستند، امری عادی است که ایدهها، عقاید و ارزشهای والدین خود را رد کنند و بهجای آن ایدهها، باورها و ارزشهای دوستان خود را بپذیرند. با وجود این حتی زمانیکه چنین چیزی را میدانید و مشاهده میکنید نوجوانتان دیگر نمیخواهد خود را جزئی از خانوادۀ سنتی شما بهشمار آورد؛ احساس نگرانی میکنید.
آیا وقتی نوجوان اولویتها و علایق خودش را بیان میکند، فکر میکنید که او آن کارها را فقط برای سرپیچی و مخالفت با شما انجام داده است؟ ولی واقعیت این است که او میخواهد به این شیوه مطرح کند که این عقاید و نظرات متعلق به شخص او است نه اینکه هدفش این باشد که شیوۀ زندگی شما را مسخره کند و مورد انتقاد قرار دهد.
جستوجوی هویت برای نوجوانان نوعی احساس شکنندگی درونی ایجاد میکند. آنها نمیخواهند در برابر همسالان و والدینشان احساس ضعف کنند.
نوجوان دوست دارد احساس استقلال کند و در برابر دیگران بینظیر باشد. نمیخواهد سربار شما و دیگر اعضای خانواده باشد. او ممکن است در هنگام تلاش برای رسیدن به استقلال و یکتایی بیش از اندازه مغرور به نظر برسد. ممکن است برای دعوا و جدال راجع به موضوعاتی مثل پوشیدن پیراهنی خاص در مدرسه و یا ۱۵ دقیقه دیر آمدن در آخر هفته بیش از حدتلاش کند. انجام این کارها بهدلیل احساس لذت یا لجبازی وی در آن شرایط نیست بلکه موضوع غرور در میان است. وقتی نوجوانان حس میکنند که با آنها مثل بچههای کوچک برخورد میشود؛ واکنش آنها مخالفت و سرکشی است.
واقعیت این است که تغییرات نوجوانی، آنها را به انجام کارهای نسبتاً غیرمنطقی، تکراری و کلیشه ای سوق میدهد. به صورتی که بی توجه از کنار آنها میگذرید. با نگاهی دقیقتر به موضوع و علم به چرایی و چگونگی وقوع این مسأله میتوان به حل و فصل این مسائل کمک کرد. با توجه و پاسخگویی صحیح و اصولی به نیازهای مربوط به رشد نوجوانمیتوان مخالفتها و تعارضها را کاهش داد. بیتوجهی به این نیازها یا مبارزه علیه آنها برانگیزانندۀ مخالفت و سرکشی است.
واقعیت ۱: اولین ویژگی مربوط به رشد نوجوان استقلال است. استقلال در برخی از ابعاد زندگی نوجوان، یک نیاز اولیه، اصلی و اساسی است. نیاز به استقلال محرک هر عملی است که نوجوان در حال رشد انجام میدهد، چرا که این نیاز چیزی جز غریزه صیانت نفس نیست. کودکانی که به استقلال دست نمییابند، نمیتوانند مانند یک فرد بزرگسال در موقعیتهای مختلف بهطور مطلوب زندگی کنند.
اگر متوجه این مسأله باشید که مبارزه و تلاش نوجوان برای انجام برخی از مسائل، نوعی نیاز به استقلال است. دیگر شتابزده به این نتیجه نمیرسید که هر رفتار ظاهراً سرکشانۀاو نشاندهندۀ تلاش برای عصبانی کردن شماست.
قانونشکنیها، پا را از خط قرمزها فراتر گذاشتن یا در این سن تقاضای امتیازی کردن که بهطور آزادانه در اختیارش قرار نمیدهید؛ شیوۀ نوجوانان برای رسیدن به استقلال است. معنای استقلال این نیست که قانونشکنیها و رفتارهای دیگرنشاندهندۀ سرکشی در نوجوان برای شما قابل قبول باشد. تصمیمگیری صحیح و مناسب در این شرایط به عهده خود شماست. تعیین این موضوع ضروری است که واقعاً چه چیزی برای شما اهمیت دارد و آیا درخواستهای مطرح شده و رفتارهایی که نوجوان انجام میدهد با ارزشهای خانواده وبرنامههای آتی نوجوان هماهنگ است.
آیا نوجوان درخصوص دخالت شما بر حوزههای خاصی از اعمال او مثلاً لباس پوشیدن، مدل مو یا نوع موسیقی پافشاری میکند و در برابر شما مقاومت مینماید؟ اینها تلاشهای نسبتاً آشکار یک نوجوان برای بهدست آوردن استقلال است. دیدگاه شما راجع به این موارد چگونه است؟ آسانگیری و برخورد راحت با این موضوع و یا برخورد با هنجارشکنی یا چیزی بین این دو؟
آیا نوجوان شما بر مسائل خصوصیتر، شخصی و اجتماعی اصرار میورزد؟ ممکن است با درهای بسته روبهرو شوید یا شاهد مکالمههای تلفنی پنهانی و یا دوستان ناشناس باشید. تا چه حد میتوانید به نوجوان خود اجازه دهید که زندگی خصوصی خود را ادامه دهد بدون اینکه وی را ارزیابی کنید و به او حق دهید که به شیوهای خطرناک و لجامگسیخته رفتار کند.
بهتدریج که نوجوانان از والدین خود جدا و مستقل میشوند، پی میبرند که چه کسی هستند و وظیفه آنان چیست؛ آنان هویت خود را تعریف میکنند.برای نوجوانانی که در پی یافتن هویت خویش هستند، امری عادی است که ایدهها، عقاید و ارزشهای والدین خود را رد کنند و بهجای آن ایدهها، باورها و ارزشهای دوستان خود را بپذیرند. با وجود این حتی زمانیکه چنین چیزی را میدانید و مشاهده میکنید نوجوانتان دیگر نمیخواهد خود را جزئی از خانوادۀ سنتی شما بهشمار آورد؛ احساس نگرانی میکنید.
آیا وقتی نوجوان اولویتها و علایق خودش را بیان میکند، فکر میکنید که او آن کارها را فقط برای سرپیچی و مخالفت با شما انجام داده است؟ ولی واقعیت این است که او میخواهد به این شیوه مطرح کند که این عقاید و نظرات متعلق به شخص او است نه اینکه هدفش این باشد که شیوۀ زندگی شما را مسخره کند و مورد انتقاد قرار دهد.
جستوجوی هویت برای نوجوانان نوعی احساس شکنندگی درونی ایجاد میکند. آنها نمیخواهند در برابر همسالان و والدینشان احساس ضعف کنند. این مورد دیگری است که با واقعیت اول و دوم ارتباط دارد.
نوجوان دوست دارد احساس استقلال کند و در برابر دیگران بینظیر باشد. نمیخواهد سربار شما و دیگر اعضای خانواده باشد. او ممکن است در هنگام تلاش برای رسیدن به استقلال و یکتایی بیش از اندازه مغرور به نظر برسد. ممکن است برای دعوا و جدال راجع به موضوعاتی مثل پوشیدن پیراهنی خاص در مدرسه و یا ۱۵ دقیقه دیر آمدن در آخر هفته بیش از حدتلاش کند.
انجام این کارها بهدلیل احساس لذت یا لجبازی وی در آن شرایط نیست بلکه موضوع غرور در میان است.
وقتی نوجوانان حس میکنند که با آنها مثل بچههای کوچک برخورد میشود؛ واکنش آنها مخالفت و سرکشی است.
زمانی که بین شما و نوجوان تعارض ایجاد میشود؛ اطاعت کردن وی از شما در او احساس تسلیم شدن پدید میآورد و ممکن است تمایل نداشته باشد از طرف فردی سرزنش شود. پس این مسأله باعث میشود که بین شما و نوجوان مشاجره و گفتوگویی خشن ایجاد شود. در این شرایط آیا میتوانید روشی بیابید که نوجوانتان با ملایمت، بدون اینکه احساس ضعف، نادانی یا بچگی کند با شما کنار بیاید و مصالحه کند؟
تعارض بیشتر در ۱۲ تا ۱۴ سالگی یعنی زمانی ایجاد میشود که کودک خود را از شما کنار میکشد و به سمت کسب استقلال حرکت میکند.
بسیاری از والدین انتظار دارند که استقلال بهصورت دیگری اتفاق بیفتد مثلاًنوجوان بهموقع بتواند گواهینامۀ رانندگی دریافت کند یا بعد از اتمام تحصیلات، شغل مناسبی را برای خود انتخاب کند و به این صورت به استقلال دست یابد.به همین علت است که بسیاری از والدین وقتی پسر یا دختری که تا دیروز کودکی کوچک، جذاب و شیرین بوده، امروز رفتارهایی نشان میدهد که میخواهد از خط قرمزها عبور کند و بسیار سریعتر از سن رشد خود حرکت کند؛آنها را نگران میکند و در این مواقع برای وی حالت دفاعی ایجاد میکنند.
آیا شما از پذیرش بلوغ پسرتان سرباز میزنید، چون از نظر شما او هنوز کودک به نظر میرسد؟ یا برعکس انتظار دارید که دخترتان رفتاری بسیار منطقی داشته باشد، زیرا او بزرگتر از سنش به نظر میرسد.
فقط صدای پسر شما نیست که بهصورت دورهای بلند میشود، از صدای کودکانه به صدای #نوجوانی که بزرگ شده برای شما حالتی نابهنجار ایجاد میکند؛ تلاش وی برای استقلال نیز همین حالت را دارد.