دکتر مهدی قاسمی
روانپزشک و رولندرمانگر نوجوانان
۹اصل برای ارتباط موثر با نوجوان
۱. بر موارد مثبت تمرکز کنید: اگر واکنش سریع شما به این اصل آن بود که «چه مورد مثبتی؟» متوجه می‌شوید که چقدر رابطۀ شما با نوجوانتان از آن رابطۀ مناسب که می‌توانست به حل مؤثر مشکل و پایان دادن به تعارضات منجر شود، منحرف شده است. با تمرکز بر نکات مثبت نوجوان متوجه می‌شوید که فرزند شما هنوز ویژگی‌ها واستعدادهای مثبتی دارد که می‌تواند آنها را در هر زمینه (موسیقی، هنر، ورزش، کامپیوتر) پرورش دهد و این ممکن است به حل مؤثر مسأله و پایان دادن به تعارضات منجر شود وشما به ایدۀ جدیدی دست یابید.
۲. برای ایجاد رابطۀ صحیح و مناسب تلاش کنید: رابطۀ صحیح اساس شیوۀ کارآمد حل مسأله است. همچنین رابطۀ خوب،احساسات مثبت نسبت به یکدیگررا ایجاد می‌کند که ممکن است راه را به‌سوی جلوگیری از #تعارض بگشاید. ارتباط بخشی از تعامل است. شما باید مهارت‌های ارتباطی خود را تقویت کنید.
۳. از پیامدهای مثبت و منفی، عاقلانه استفاده کنید: پیامدها قوی‌ترین شیوه برای تأثیرگذاری بر رفتار افراد است ونوجوان شما هم از این بابت مستثنی نیست. نکتۀ مهم این است که رفتار مثبت مدام با نتایج مثبت پاداش داده شود و در مقابل رفتار منفی با پیامدهای منفی برخورد شود. در ابتدا از پیامدهای مثبت استفاده کنید. اگر آنها برای تغییر رفتار کافی نبودند آن زمان از تنبیه وپیامدهای منفی استفاده کنید. در خانواده‌های دارای نوجوان سرکش، والدین همواره در خصوص این موضوع به خطا رفته‌اند.
۴. قوانین اصلی و زیربنایی را برای زندگی خانوادگی خود تدوین و پیگیرانه اجرا کنید: هر خانواده، قوانین اجرایی ثابتی دارد و بر مبنای ارزش‌های اساسی و معیارهای مشخصی استوار شده و والدین باید به فرزندان خود انتقال دهند. زمانی‌که شما می‌خواهید بر نوجوانتان تسلط داشته باشید، ممکن است کار شما به بر سر چیزهای بی‌اهمیت به مشاجره و کشمکش بکشد. فقط با این هدف که می‌خواهید به هر طریق شده از میدان مبارزه پیروز بیرون آیید؛ زندگی بسیاری از خانواده‌های دارای نوجوانان سرکش در چنان هرج و مرج و آشفتگی خشونت باری طی می‌شود که در آنجا قوانین مرتب در حال لغوشدن و ایجاد شدن است و با تخلفات گاه با مشت آهنین و گاه فقط با یک تکان دست برخورد می‌شود.
۵. از نظرات نوجوان خود در همۀ اصول و مقررات قابل گفت‌وگو استفاده کنید: توانایی و اقتدار نامناسب خود را کنار بگذارید و دیگر چکش سکوت را بر میز نکوبید. روزهای دستور دادن به فرزندتان دقیقاً در لحظه‌ای که او پا به عرصۀ نوجوانی و بلوغ می‌گذارد پایان می‌یابد. جدا از قوانین اساسی، از حالا به بعد «نام بازی»گفت‌وگو است. مسابقه‌ای که هر دو طرف در آن پیروز می‌شوند. همۀ شما به آنچه می‌خواهید و لازم دارید می‌رسید و نوجوان نیز شیوه‌هایی را برای هدایت کشتی زندگی خویش در آبهای پرتلاطم دنیای نوجوانی یاد می‌گیرد.
۶. ساختار مناسب و نظارت و سرپرستی را ادامه دهید: موضوع بر سر هدفی پویاست. آنچه دیروز ساختار و نظارتی مناسب به‌شمار می‌آمد؛ ممکن است برای امروز یا فردا مناسب نباشد. در هر حال نوع ساختار و نظارت باید حفظ گردد و در کنار آن مراقبت و نظارت همراه با انعطاف‌پذیری برای جلوگیری از بروز سرکشی نوجوان ارائه شود.
۷. استقلال‌طلبی مناسب را تسهیل کنید: این عامل نمونه دیگری از «بندبازی» است و نیاز به مهارت فراوان دارد. شما می‌خواهید سرکشی نوجوان را کاهش دهید یا از بین ببرید، اما این بدان معنا نیست که بتوانید زمان را به عقب برگردانید و دوباره با او مانند کودکی ۶ ساله رفتار کنید. اطلاع از اینکه استقلال‌طلبی برای سلامتی نوجوان لازم است به شما کمک خواهد کرد تا با دقت بررسی کنید. چگونه باید نظارت کافی را بدون مراقبت زیاد اعمال کرد. به‌تدریج در مقابل ابراز مسؤولیت‌‌پذیری نوجوان به او آزادی بیشتری بدهید.
۸. مطمئن شوید که باورها و انتظارات شما منطقی است: سرکشی، از باورها و انتظارات منفی افراطی سرچشمه می‌گیرد و به‌وسیلۀ آنها تشدید می‌شود. اگر برای شما دشوار است از این عقیده دست بردارید که فرزند۱۵ ساله هنوز باید از شما حرف‌شنوی کامل و مطلق داشته باشد. شگفت‌آور نیست که با یکدیگر سرشاخ شوید. ممکن است برخی مواقع سرکشی از این باورسرچشمه بگیرد که نوجوان احساس کند اگر کاری را انجام دهد یا ندهد در هر صورت محکوم است. در طرف دیگر بحث، سرکشی اغلب از این باورسرچشمه می‌گیرد که نوجوان احساس کند تمام قوانین والدین غیرمنصفانه است و این محدودیت‌ها زندگی او را بر باد می‌دهد. شما باید از باورهای غیرمنطقی و افراطی خود که سرکشی نوجوان را تقویت می‌کند دست بردارید.
۹. به بنیاد خانواده احترام بگذارید: طرفداری از نوجوان در مقابل نامادری یا ناپدری یا قرار دادن وی در میان مشاجره‌های شما و همسرتان پایه‌هایی را که خانواده را پابرجا نگه می‌دارد، متزلزل می‌سازد. همچنین سلب مسؤولیت از خود نسبت به دیگران، در ساختار خانواده که رابطۀ شما و نوجوان را مستحکم می‌کند، شکاف پدید می‌آورد. سلسله‌مراتب لرزان خانواده سرکشی را تداوم می‌بخشد