برانگیختگی اصطلاحی است که برای توصیف تغییرات فیزیولوژیک و روان شناختی که هنگام آمادگی برای رابطه جنسی به فرد دست می دهد؛ به کار برده می شود.در زنان این پاسخ به صورت لیز شدن و تورم و درمردان به صورت کسب نعوظ و حفظ آن است.
در زنان گاهی برانگیختگی فیزیولوژیک رخ میدهد،اما حس ذهنی تحریک شدن تجربه نمی شود.
مطالعات نشان داده است که عوامل هورمونی ( تغییرات سطح استروژن،پرولاکتین،تیروکسین و تستوسترون) در پاسخ دهی زنان مبتلا به اختلال برانگیختگی نقش دارند. مثلا بعضی از زنان پیش از شروع قاعدگی و برخی دیگر پس از قاعدگی و زمان تخمک گذاری،حداکثر تحریک جنسی و برانگیختگی را تجربه می کنند.
اختلال برانگیختگی در مردان یا اختلال نعوظ(ناتوانی) در ۱۰-۲۰٪ مردان گزارش شده است. اینکه مردی در سراسر عمر اختلال نعوظ داشته باشد،نادر است. اما این وضعیت در ۱٪مردان کمتر از ۳۵ سال دیده می شود و میزان بروز آن با افزایش سن ،بیشتر دیده می شود.
در سنین بیشتر از ۸۰ سال تقریبا ۷۵٪ مردان دارای ناتوانی جنسی هستند.
هر تجربه جنسی تحت تاثیر تناسب بین عوامل مطلوب و نامطلوب قرار می گیرد.
به طور کلی علل اختلال براگیختگی به سه دسته کلی تقسیم می شود:
عوامل بیولوژیک
عوامل روانشناختی
عوامل میان فردی
قبل از تشریح عوامل ایجاد کننده، لازم به ذکر است که:
اختلال نعوظ می تواند سبب نگرانی مضاعف شود تاحدی که فرد زمانی که در موقعیت رابطه جنسی قرار می گیرد به شکست این رابطه فکر کند و این وضعیت وارد یک دور باطل شود.
عوامل بیولوژیک شامل:
بیماریهایی که بر عملکرد جنسی اثر می گذارند: مثل مشکلات قلبی-عروقی، دیابت
شرایط جسمی که بر احساسات فرد اثرگذار است مثل خستگی
برخی داروها،سوء مصرف الکل و مواد
عوامل روانشناختی شامل:
نگرش نسبت به مسائل جنسی یا بودن در حال و هوای رابطه جنسی
عزت نفس،احساس خوب به خود داشتن و علاقه به جسم خود
توانایی تمرکز بر لذت و افکار لذت بخش جنسی( نه چگونگی عملکرد):
افکار آشفته ساز جنسی یا نگرانی ها در مورد مسائل غیر جنسی سبب زائل شدن لذت جنسی می گردد.
شرایط عینی: مثل سرو صدای محیط،ساعت خاصی از شبانه روز که برای برقراری #رابطه_جنسی تعیین می شود، و نیز حریم شخصی(مثل حضور میهمان در منزل) ممکن است مانع برانگیختگی جنسی شود.
بیماریهایی چون افسردگی، اختلال استرس پس از حادثه(PTSD)
عوامل میان فردی شامل:
تناسب زوجین: اینکه همسر فرد چه میزان برای او جذاب است، نگرش همسر به رابطه جنسی چگونه است،و چه میزان در رابطه جنسی احساس راحتی می کند.
به حساب نیاوردن همسر و عدم تمایل جنسی او مانع رابطه جنسی می گردد.
به نظر می رسد مردان کمتر از زنان از اهمیت این موضوع آگاهی دارند و حتی گاهی انتظار دارند وقتی مخالفتهای کاملا صریح همسرشان هم وجود دارد؛ باید به برانگیختگی دست یابند!
اختلال بر اگیختگی
میزان برانگیختگی در رابطه جنسی ممکن است از زمانی به زمان دیگر؛ و نیز در افراد مختلف؛ متفاوت باشد. هر کس شرایطی دارد که رابطه جنسی را برایش مطلوب و پرکشش می سازد. مثلا برخی دوست دارند هنگام رابطه چراغ خاموش باشد،برخی دوست دارند قبل از رابطه دوش بگیرند،برخی دوست دارند صبح ها رابطه داشته باشند.
تصور اینکه صِرف بودن "تمایل جنسی" و " همسر حاضر و آماده" یک رابطه جنسی عالی را تضمین میکند، اشتباه است.
بهتر است زن و شوهر در مورد رجحان ها و تفاوت های جنسی شان با هم صحبت کنند و در این رابطه انعطاف پذیر باشند.چرا که هر فرد دارای علائق و بی علاقگی های خاص خودش می باشد.
کسانی که برای درمان جنسی مراجعه می کنند، معمولا عوامل آشکاری چون احساسات منفی نسبت به همسر را نادیده می گیرند. اصولا برای افراد ،تعیین یک مشکل پزشکی مدیکال و پذیرفتن آن به عنوان علت مشکل جنسی ،آسان تر و قابل قبول تر از روبرو شدن با مشکلات پیچیده روانشناختی و میان فردی به عنوان عامل #اختلال_جنسی است. به همین دلیل مراجعه به روانپزشک( #سکس_تراپ) جهت حل مشکل؛ اولین قدم است.