مراقبت از بیمار مبتلا به آلزایمر چالش برانگیز و سخت است. هرچه بیماری بیشتر پیشرفت میکند موضوعات مختلف بیشتری مطرح است و نیاز به الگوهای رفتاری بیشتری بوجود می‌آید. این برای مراقبت کنندگان ناامید کننده است. اما بخاطر داشته باشید برای بیمار مبتلا به آلزایمر هم ناامید کننده و هم ترس آور است.
درماندارویی آلزایمر در ابتدای بیماری، نقش بسیار مهمی در جلوگیری و کند کردن سیر بیماری دارد.
بهمراه درمان دارویی تحت نظر متخصص، چگونگی برخورد با بیمار مبتلا به آلزایمر اهمیت زیادی دارد.
راهنمای زیر شامل نکات مهم برای مقابله با چالش های شایع و کمک به کاهش بار مراقبین بیمار آلزایمری است.
۱- گفتگو
گفتگو یکی از چالش های بیمار مبتلا به آلزایمر و اطرافیان بیمار است.
ازکلمات ساده و جملات کوتاه استفاده کنید. با لحن آرام صحبت کنید. سعی کنید صداهای اطراف مثل تلویزیون و رادیو را کم کنید تا حواس‌پرتی کمتری ایجاد کند و بیمار بتواند به آنچه میگویید تمرکز کند.
بافردمبتلا به آلزایمر طوری صحبت نکنید که انگار کودک است یا نمیفهمد یا آنجا حضور ندارد.
اسمشان را صدا کنید و قبل از گفتگو، توجه آنها را جلب کنید. اگر سوالی از آنها می‌پرسید صبورانه برای جواب منتظر بمانید و حرفشان را قطع نکنید.
۲-مقابله با توهم‌ها و رفتارهای هذیانی
همانطور که آلزایمر پیشرفت میکند، توهم و رفتارهای هذیانی ممکن است بوجود بیاید. توهم یعنی فرد کسی را میبیند، صدایی را میشنود، حسی را درک میکند که وجود ندارد.
هذیان به معنای باورهای غلط است.
بافردمبتلا به آلزایمر که باور غلط (هذیان) یا توهم (حسی که وجود ندارد) دارد بحث نکنید. به آنها اطمینان بدهید کسی به آنها صدمه نمیزند و امن هستند.
گاهی مواقع فرد مبتلا نمیتواند بین واقعیت با آنچه در تلویزیون اتفاق میافتد تفاوت قائل شود. در این موارد حواس بیمار را به محرک دیگری پرت کنید.
در حین اپی زودهای توهم و هذیان اگر تلویزین تصاویر خشن و ناراحت کننده دارد آن را خاموش کنید. جای بیمار را تغییر دهید و بیمار را وارد فضای متفاوتی مثل حیاط یا اتاق دیگر کنید.
۳-تغییرات خلق
یکی از سختترین موضوعاتی که اطرافیان و مراقبین بیمار آلزایمری با آن مواجهند تغییر ناگهانی خلق فرد مبتلا است. بخصوص رفتاری که دور از شخصیت بیمار بوده است. مثلا فردی که قبلا همیشه فرد آرامی بوده است کلام مهارگسیخته و بی‌ادبانه پیدا میکند که برای اطرافیان بسیار ناامیدکننده است. در حین این اپیزودهای پرخاشگری، آرامش خود را حفظ کنید، حرفها شخصی نکنید و به خودتان نگیرید. گاهی علت انفجار عصبانیت بیمار، ناتوانی در حرف زدن و فهمیدن است. کمک و توصیهای به بیمار که بتواند بیشتر ارتباط برقرار کند، مفید است.
خروج از منزل
بعضی از بیماران آلزایمر تمایل دارند از خانه بیرون بروند و از حوزه امن محیط خانه دور میشوند و خطر گم شدن وجود دارد. اولین قدم آن است که از دستبند شناسایی که شامل مشخصات بیمار و آدرس منزل و داروهای مصرفی بیمار است، استفاده کنند.
از قفل درها اطمینان حاصل کنید.
۵- بی اختیاری ادرار
بی‌اختیاری ادرار در مراحل اولیه بیماری آلزایمر در اپیزودهایی که بیماری بدتر میشود، رخ میدهد.این مشکل به همان اندازه که برای مراقبین بیمار سخت است برای بیمار هم ناراحت کننده است. هر دو تا سه ساعت بیمار به دستشویی ببرید، بدون اینکه لازم باشد از بیمار سوال کنید. حواستان به نشانههای لزوم رفتن به دستشویی باشد. مثل کشیدن لباس یا نشانههای بیقراری.
اگر بی‌اختیاری رخ داد آرامش خود را حفظ کنید و به بیمار اطمینان دهید که مشکلی نیست و بدنبال راهی برای پیشگیری از آن باشید. محدودیت مصرف مایعات و آبمیوه قبل از زمان خواب میتواند بی اختیاری‌های اتفاقی را کم کند.برای زمان خروج از منزل برنامه ریزی برای این مشکل مهم است. محل دستشویی را بدانید. لباس اضافه برای بیمار داشته باشید.
۶- حمام کردن، لباس پوشیدن و غذا خوردن
بخاطر داشته باشید که در آلزایمر و مراحل نهایی زوال عقل کارهای ساده و اصلی چالش بزرگی خواهد شد، مثل غذا خوردن، حمام رفتن و لباس پوشیدن بیمار.
حمامکردن
زمانی که بیمار بیشترین آرامش را دارد برای حمام در نظر بگیرید. در طول حمام با بیمار صحبت کنید و مرحله به مرحله به بیمار توضیح دهید که میخواهید چه کار انجام دهید. اگر میتوانند، به آنها اجازه دهید کارهایی که قادر به انجامش هستند را خودشان انجام دهند.حمام را از قبل آماده کنید و وسایل مورد نیاز را آماده کنید. اگر هوا سرد است حمام را گرم کنید.درجه حرارت آب را بررسی کنید و حوله اضافه داشته باشید.
لباس پوشاندن
انتخاب لباس، تلاش برای باز و بستن زیپ و دکمه لباس، پوشیدن و درآوردن لباس در بیمار مبتلا به آلزایمر چالش برانگیز است.از بیمار بخواهید طبق روتین هر روز لباسش را عوض کند و تشویق کنید که خودشان انجام دهند . وقتی انجام دهید که زمان کافی دارید تا بدون استرس انجام دهید.انتخاب لباس را محدود کنید. اگر فقط یک لباس را دوست دارند چند عدد از همان لباس تهیه کنید.لباسی که انتخاب میکنید دکمه و زیپ ترجیحا نداشته باشد و پوشیدن و درآوردنش راحت باشد.
غذاخوردن
بیمار مبتلا به آلزایمر باید به غذاخوردن تشویق شود.
کاهش وزن در بیمار آلزایمر مشکل مهمی است که باید به آن رسیدگی شود. دفعات غذایی روتین و منظم باشد. محیط مصرف غذا بدون محرک خاصی باشد که حواس‌پرتی ایجاد نکند. چند گزینه غذایی داشته باشند ولی نه زیاد که انتخاب غذا بیمار را گیج کند.غذایی باشد که به مزه آن عادت داشته باشند.
۷- اختلال خواب
بیمار مبتلا به آلزایمر همانطور که شبها بیخوابی دارد، ممکن است روزها ایستاده خوابش ببرد. روزها به ورزش تشویقشان کنید و چرتهای روزانه را کم کنید. گاهی خستگی زیاد روزانه هم باعث بیقراری در پایان روز میشود.کارهای انرژی بر، مثل حمام و وعده های غذایی با خانواده را روزها انجام دهید و شبها کارهای سبکتر و کم سر و صدا تر انجام شود.زمان استراحت روتین هر شب را رعایت کنید و از مصرف کافیین جلوگیری شود.
اگر تاریکی باعث ناراحتی و گیج شدن بیمار در مورد زمان و مکان میشود، از چراغ شب در اتاق خواب و دستشویی و سالن اصلی استفاده کنید.
آرامشتان را حفظ کنید و مثل کودک با آنها رفتار نکنید و با مهربانی و احترام برخورد کنید.
با بیمار حین حرف زدن ارتباط چشمی داشته باشید. اسم بیمار را صدا کنید. اگر شما را نمیشناسند اسم خود را یادآوری کنید. اگر گیج هستند با آنها بحث نکنید و حواسشان را به چیزی پرت کنید و به احساسشان بیشتر توجه کنید تا آنچه به زبان می آورند.
حرفهای بیمار را شخصی به خود نگیرید. اگر پرخاشگر است و به شما حمله میکند بخاطر داشته باشید او خودش نیست و منظور شما نیستید.
بیمار مبتلا به آلزایمر به اندازه مراقبین، ناامید و ترسیده هستند و به همدلی و صبر اطرافیان نیاز دارند.