خود آسیبی

 

رفتارهای خود آسیبی در تمام جوامع و فرهنگ ها دیده میشود و آن عبارت است از:

آسیب از روی قصد و اراده به خود که تکرار شونده باشد.این نوع رفتار در سنین نوجوانی شایع تر است. آسیبها شامل بریدن یا سوزاندن یا کندن و خراشیدن پوست، کندن مو، حکاکی کردن روی پوست، ضرب و شتم خود می‌باشد.

 

به نظر می‌رسد رفتارهای خود آسیبی ارتباط مستقیم با خودکشی داشته باشد، در حالیکه این دو مورد متفاوت از یکدیگرند. تفاوت اصلی این دو گروه در "علت و قصد" انجام کار و همچنین نوع"ذهنیت" زمینه‌ای آن می‌باشد.

فرد با رفتار خود آسیبی، تمایلی به کشتن خود ندارد. در واقع این رفتار، روشی برای تطابق و سازگاری با زندگی  و مشکلاتش می باشد. یک واقعیت اساسی در مورد این افراد این است که آنها دچار نوعی کرختی هیجانی بوده و حس میکنند از دنیای اطراف خود  جدا شده اندو با ایجاد آسیب و درد حاصل از آن، احساس "زنده بودن" می‌کنند.

در حالیکه در خودکشی فرد به شکل حساب شده تصمیم می‌گیرد به زندگی خود پایان دهد. این افراد معمولا استرس های زیادی در زندگی خود تجربه کرده اند، دچار احساس نا امیدی، بی ارزشی و  افسردگی بوده و راه فراری برای خود نمی بینند . در واقع خودکشی را  راهی جهت رهایی از درد و رنج می بینند.

 

کسانی که رفتار خود آسیبی دارند معمولا دارای خصوصیات زیر می‌باشند:

 

توانایی بیان احساسات خود (احساس تنهایی، عدم درک از جانب دیگران، احساس تهی بودن) را ندارند.

 

از برقراری روابط صمیمی و احساس مسئولیت می‌ترسند.

 

در واقع رفتار خود آسیبی راهی است برای سازگار شدن و یا رهاشدن از احساسات دردناکی که بیان کردن آنها دشوار است. یعنی از این طریق فرد میخواهد از حس های منفی و افکار ناراحت کننده خود، رها شود.

گاهی رفتار خود آسیبی راهی است برای حل کردن یک مشکل بین فردی؛ مثلا در مواردیکه فرد با عدم موافقت از طرف دوست یا پارتنرش مواجه می شود اقدام به خودتخریبی میکند.

در مواردی هم این رفتار، در زمان مشکلات فردی مثل خستگی انجام می‌شود.

علائم هشدار: علائمی که نشان دهنده این موضوع است که فرد احتمالا مبتلا به رفتار خودآسیب‌رسان می‌باشد شامل:

 

-جای متعدد سوختگی یا بریدگی روی مچ دست، بازو، پا، شکم

-پوشیدن  همیشگی لباس های گشاد و لباسهایی با آستین های بلند، حتی در روزهای گرم (به منظور پوشاندن جای زخم ها)

-آوردن بهانه هایی مبنی بر زمین خوردن یا خراش دست توسط گربه، هنگام ظاهر شدن جای زخم ها

-یافتن قیچی، تیغ،فندک یا چاقو در مکانهای عجیب مثل کشوی تختخواب یا زیر تختخواب

-ماندن به مدت طولانی در حمام یا اتاق دربسته

-پرهیز از حضور در موقعیتهای اجتماعی و گوشه گیری

-تغییر خُلق ناگهانی، عصبانی شدن به آسانی

-اختلال در عملکرد تحصیلی(مثلا رها کردن دانشگاه یا دبیرستان)

 

تشخیص با مصاحبه ساختاریافته روانپزشکی محرز میگردد. توجه به این نکته ضروری است که رفتار خودآسیبی ممکن است علامتی از یک اختلال روانپزشکی مثل اختلال‌شخصیت، اختلال‌دوقطبی، افسردگی، وسواس و اختلال‌سایکوتیک (مثل اسکیزوفرنی) باشد.

 

درمان: موثرترین درمان ترکیبی از درمانهای رواندرمانی شناختی رفتاری، رواندرمانی بین فردی و دارویی می‌باشد.

در رواندرمانی شناختی رفتاری به فرد کمک میشود تا پس از فهمیدن افکار و رفتار تخریب گرانه خود، آنها را مدیریت کند.

رواندرمانی بین فردی سبب حصول بینش و کسب مهارت جهت رشد و ثبات ارتباطات فرد، می گردد.

از درمان دارویی برای مدیریت افسردگی، اضطراب و رفتارهای وسواسی استفاده می شود.

 

در صورتیکه یکی از عزیزان شما مبتلا به این رفتار باشد، چه اقدامی از جانب شما کمک کننده خواهد بود؟

-از موضوع اجتناب نکنید.

-از او بخواهید تا در مورد احساساتش صحبت کند.

-او را قضاوت نکنید.

-از او حمایت کنید، تنها روی رفتارش تمرکز نکنید، به احساسش اهمیت بدهید.

-درد و رنج او را به رسمیت بشناسید.

-بابت انجام ندادن رفتار خودآسیبی با او وارد معامله نشوید و به او وعده یا قول انجام کاری  ندهید.

-او را تشویق کنید کمک حرفه ای بگیرد و به روانپزشک مراجعه کند.

 

رفتار خود‌آسیبی یک نوع پاسخ (ناسازگارانه) به هیجانات دردناک زندگی است که متاسفانه در صورت ادامه، بتدریج به یک مکانیسم عادتی برای مقابله با استرس ها تبدیل میشود. به علت آزاد شدن آندورفین‌ها در خون پس از این نوع رفتار؛ احساس بهتر شدن به فرد دست میدهد. به همین دلیل فرد به انجام این رفتار وابستگی پیدا میکند.

 

ارتباط بین خودآسیبی و خودکشی، کمی پیچیده است. در حالیکه افراد با رفتار خودآسیبی قصد جدی برای مردن ندارند، ممکن است اینقدر به خودشان آسیب بزنند که این صدمات منجر به یک وضعیت خطرناک مدیکال و یا مرگ(در موارد شدید یا طولانی  خود آسیبی) شود. ممکن است این اشخاص از اینکه کنترلی بر رفتار و ماهیت وابستگی به این رفتار ندارند؛دچار یاس و نا امیدی شده و دست به خودکشی بزنند.

لذا بسیار مهم است که این افراد برای درمان اقدام نمایند.

گروه روانپزشکی دکتر مهدی قاسمی

نظرات کاربران
 
 
   
دکتر مهدی قاسمی

دکتر مهدی قاسمی

دکتر مهدی قاسمی روانپزشک و رواندرمانگر تحلیلی